6 Loại Sâu Hại Nhãn Thường Gặp Và Cách Phòng Trừ

1.1 Giới thiệu về cây nhãn (6 Loại Sâu Hại Nhãn Thường Gặp Và Cách Phòng Trừ)

Nhãn có tên khoa học là Dimocarpus longan, là cây ăn quả lâu năm dễ trồng, thích ứng rộng, phát triển tốt ở khí hậu nhiệt đới, cây mang lại giá trị kinh tế cao, quả nhãn có thể ăn tươi, sấy khô hoặc chế biến thành long nhãn. Nhãn có vị ngọt, dễ ăn, có thể ăn quả tươi, khô hoặc chế biến thành những loại đồ uống, thức ăn đa dạng, vừa ngon miệng lại đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe.

1.1.1 Nguồn gốc xuất xứ và phân bố

 Nguồn gốc của cây nhãn cho đến nay vẫn còn có những ý kiển khác nhau, có tác giả cho rằng nguồn gốc của cây nhãn ở vùng Quảng Đông, Quảng Tây (Trung Quốc), có tác giả cho rằng gốc từ Ân Độ sau đó mới được đem đi trồng ở Malaysia và Trung Quốc, có tác giá lại cho rằng Kalimantan (Indonesia) cũng là cái nôi của nhãn. 

Nhãn là cây nhiệt đới và á nhiệt đới, có thể trồng được từ đường xích đạo đến VĨ tuyển 28-36, nhưng chi có một số nước trồng với diện tích lớn như Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Myanma, Indonesia, Malaysia, Ấn Độ, Mỹ…

Ở nước ta nhãn được trồng khá phổ biển dọc theo suốt chiều dài của đất nước từ Bắc chí Nam. Do thu được hiệu quả kinh tế cao, những năm gần đây diện tích trồng nhân phát triển khá nhanh.

Tuy chưa có số liệu thống kê cụ thể, nhưng ước đoán hiện nay diện tích trồng nhân ở nước ta vào khoảng 70-80 ngàn ha, trong đó các tỉnh phía Nam chiếm khoảng 2/3 trong tổng diện tích này.

1.1.2 Giá trị dinh dưỡng và công dụng

Giá trị dinh dưỡng

Thành phần dinh dưỡng có trong 100g nhãn tươi ăn được (cùi nhãn):

Nước (Water ): 86.3g – Năng lượng: 48 Kcal ( 285kcal/100g nhãn khô) – Protein: 0.9g – Lipid: 0.1g – Glucid (Carbohydrate): 10.9g (65.9g/100g nhãn khô) – Celluloza (Fiber) : 1.0g – Calci (Calcium) 21 mg – Sắt (Iron): 0.40 mg – Magiê (Magnesium): 10 mg – Mangan (Manganese): 0.1mg- Phospho (Phosphorous): 12mg – Natri (Sodium): 26mg – Kẽm (Zinc): 0.29 mg – Đồng (Copper): 150 μg – Vitamin C (Ascorbic acid): 58 mg – Vitamin B1 (Thiamine): 0.03mg – Vitamin B2 (Riboflavin): 0.14mg- Vitamin PP (Niacin): 0.3 mg.

Công dụng

Cùi nhãn

Cùi nhãn được chế biến lấy tên thuốc trong y học cổ truyền là long nhãn vì có hình dạng giống mắt của con rồng (“long” = rồng, “nhãn” = mắt).

Long nhãn vị ngọt, tính bình, lợi về kinh tâm và tỳ, có tác dụng dưỡng huyết an thần, chữa suy nhược thần kinh, mất ngủ hay quên, kém ăn mệt mỏi, đại tiện ra máu, phụ nữ băng lậu.

Hạt nhãn

Hạt nhãn vị chát, cạo sạch vỏ đen, thái mỏng, sấy khô, tán bột, có tác dụng giảm đau, cầm máu, lý khí hóa thấp. Dùng để chữa một số chứng bệnh ngoài da như lở ngứa ở kẽ ngón chân, ngón tay, đốt lấy khói xông chữa chảy máu cam…

Vỏ quả nhãn

Vỏ nhãn vị ngọt, tính ấm, không độc, lợi vào kinh phế; có tác dụng trừ phong, chữa chóng mặt; dùng ngoài chữa bỏng và vết thương ngoài da.

Lá nhãn

Lá nhãn sum suê, quanh năm tươi tốt, vị nhạt, tính bình; có tác dụng an thai, chữa cảm mạo, sốt rét.

Hoa nhãn

Hoa nhãn nở vào mùa xuân, sắc uống hỗ trợ điều trị chứng bí tiểu tiện.

Vỏ thân cây nhãn

Có tác dụng trị cam tích, mụn nhọt.

Rễ cây nhãn

Vị đắng, chát; có tác dụng chữa khí hư bạch đới, trừ giun.

1.2 Có những loại sâu bệnh hại nhãn thường gặp nào?(6 Loại Sâu Hại Nhãn Thường Gặp Và Cách Phòng Trừ)

Thông thường, người nông dân sẽ gặp một số loại sâu bệnh hay gây hại cho cây nhãn như:

1.2.1 Rệp sáp

Đây là loại sâu bệnh hại nhãn rất dễ nhận biết. Rệp sáp có hình oval, màu trắng với một lớp bột sáp phủ trên cơ thể. Người nông dân quan sát các chùm quả hoặc cành thấp, nếu thấy xuất hiện các đốm trắng trên các cành quả hoặc cuống, thậm chí có thể xuất hiện bồ hóng màu đen, tức là nhãn đã bị rệp sáp tấn công.

Rệp sáp thường tập trung thành đàn và gây hại bằng cách chích hút nhựa quả, cành nhãn. Chúng cũng tạo môi trường thuận lợi cho nấm bồ hóng phát triển và gây hại, làm giảm vị ngọt của quả. Từ đó, làm bớt giá trị thẩm mỹ khiến quả nhãn bị giảm hẳn giá trị thương phẩm, khó tiêu thụ hơn.

Nhãn là một loại cây ăn quả vùng nhiệt đới và ôn đới được trồng nhiều ở nước ta trong những năm gần đây, do mang lại hiệu quả kinh tế cao. Vì thế, việc phòng trừ sâu bệnh hại nhãn là một trong những vấn đề cực kỳ quan trọng để đảm bảo năng suất và chất lượng cho loại cây ăn quả này. 

1.2.2 Bọ xít

Cùng với rệp sáp thì bọ xít cũng là đối tượng sâu thường gây bệnh hại cho cây nhãn cực kỳ phổ biến. Bọ xít trưởng thành đẻ trứng thành từng cụm màu trắng. Sau đó chuyển dần sang xanh. Bọ xít non nở ra có hình dáng giống con trưởng thành nhưng không có cánh, màu nâu và 2 bên rìa bụng, gần cuối lưng có 7 chấm đen xen lẫn đỏ.

Chúng tấn công bằng cách chích hút nhựa ở cuống chùm hoa, quả non, khiến hoa và quả bị rụng rất nhiều. Quả lớn bị bọ xít tấn công sẽ tạo thành các đám màu nâu hoặc đen, cứng lại, khó có thể phát triển lớn hơn.

1.2.3 Sâu đục

Sâu đục cũng là một trong những loại sâu bệnh hại nhãn rất hay gặp. Khi người nông dân quan sát thấy trên các chùm nhãn có các hạt phân nhỏ li ti gần cuống trái thì có nghĩa là cây đang bị sâu đục trái tấn công. 

Sâu non có kích thước rất nhỏ, màu trắng đục, đầu nâu nhạt. Còn sâu trưởng thành chính là bướm hoạt động vào ban đêm, kích thước nhỏ, thân màu nâu tối. Thường đẻ trứng ở gần cuống trên vỏ trái. 

Trái nhãn khi còn non thì sẽ bị hại, đục cả phần hạt và thải phân qua các lỗ gần cuống trái. Từ đó, khiến cho quả dễ bị rụng và làm giảm năng suất khi thu hoạch, mùa vụ kém.

1.2.4 Rầy chổng cánh

Rầy chổng cánh là đối tượng gây hại cây nhãn mạnh nhất vào khoảng thời gian từ tháng 4 – 6 dương lịch. Đối tượng này thường gây hại trên lá và chồi nhãn tạo ra các nốt sần trên phiến lá. Các lá bị rầy gây hại nặng sẽ bị uốn cong và có thể chuyển sang màu vàng.

Trên các chồi non mà bị rầy tấn công thường kém phát triển. Đặc biệt, phần ngọn sẽ không thể ra bông kết trái, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất của cây.

1.2.5 Xén tóc

Loại sâu bệnh hại nhãn này chủ yếu sẽ đục vỏ, thân cây. Theo quan sát của nhiều người nông dân, xén tóc đẻ trứng vào tháng 5, tháng 6 và thường gây hại từ vụ Xuân đến vụ Thu. Ban đầu, sâu non gặm vỏ quanh thân cây thành một đường hào. Sau đó, đục vào thân làm cho nhiều cây nhãn to bị chết.

1.2.6 Sâu đục gân lá

Sâu đục gân lá là loại sâu bệnh hại nhãn, vải phổ biến, thường gặp ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Bướm cái của sâu đục thường đẻ trứng trên các cành, lá nhãn non. Sâu nở ra, phá bằng cách đục vào gân chính của lá, làm đứt nghẽn mạch nhựa của lá. Lá không phát triển được hoặc bị méo mó.

Triệu chứng lá bị cháy khô đầu trông rất giống lá bị bệnh. Khi ra các đợt lộc, sâu sẽ gây hại nặng nề, ảnh hưởng đến sự phát triển của bộ lá, làm giảm khả năng ra hoa hoặc trái bị rụng.

1.3 Dấu hiệu nhận biết sâu bệnh trên cây nhãn

Bên cạnh các loại sâu bọ, côn trùng như trên, người nông dân sẽ còn thường gặp một số bệnh phổ biến trên cây nhãn, đó là:

1.3.1 Bệnh phấn trắng

Hoa nhãn bị bệnh sẽ bị xoắn vặn, khô cháy, quả non bị nhiễm bệnh sẽ nhỏ và có màu nâu. Vỏ quả bị đóng phấn trắng nhất là ở vùng gần cuống. Quả lớn thường bị thối và chuyển sang màu nâu từ cuống quả. Sau đó chuyển dần sang màu nâu đen và lan dần ra cả quả.

1.3.2 Bệnh cháy lá

Dấu hiệu ban đầu của bệnh cháy lá – gây ra bởi sâu bệnh hại nhãn (nấm Pestalotia paraguariensis), đó chính là những chấm nhỏ ở giữa hoặc đầu lá màu nâu đen. Sau vết bệnh lan ra có hình tròn hoặc góc cạnh, thậm chí lan rộng trên phiến lá, tạo thành những mảng cháy màu nâu. 

Trên đó, người nông dân có thể thấy những đường vân màu nâu xám, nhạt. Giữa lá và phần xanh của bệnh có ranh giới rõ rệt. Lâu ngày, vết bệnh sẽ có những hạt nhỏ li ti màu đen. Sau đó, lá sẽ bị vàng khô và rụng.

1.3.3 Bệnh thối bông

Bệnh thối bông trên cây nhãn thường phát sinh vào dịp hoa nhãn đang nở rộ. Dấu hiệu nhận biết là trên cành hoa có những vết chấm nhỏ bằng đầu kim, có màu nâu đen. Bệnh khiến cho hoa bị vàng, sau đó khô và rụng đi. Đặc biệt, trong điều kiện sương mù hay mưa nhiều, độ ẩm không khí cao, bệnh càng phát triển và gây hại mạnh.

1.3.4 Đốm mốc xanh, mốc xám

Đúng như tên gọi, triệu chứng của bệnh đốm mốc xanh, mốc xám trên cây nhãn là trên lá xuất hiện những đốm mốc có màu xanh hoặc màu xám, với kích thước từ 1 – 3mm. Chúng phát triển dày đặc trên mặt lá bên trong, thậm chí có thể thấy lấm tấm các ổ nấm đen.

Các đốm này có thể là do rêu hay địa y gây ra. Bệnh thường không gây thiệt hại nhiều cho cây nhưng có thể làm cho cây bị suy yếu dần.

Ngoài những loại bệnh trên, cây nhãn còn hay gặp các bệnh khác như bệnh thán thư, bệnh chùn đọt, bệnh đốm bồ hóng…

1.4 Tác hại của những loại sâu bệnh hại nhãn

Bất kể loại sâu bệnh hại nhãn nào cũng gây ra những tác hại vô cùng nghiêm trọng, cụ thể:

• Làm cho cây nhãn sinh trưởng và phát triển kém. Từ đó, dẫn đến giảm năng suất, chất lượng và thẩm mỹ của mùa vụ, thậm chí không cho thu hoạch quả.
• Làm giảm bớt giá trị dinh dưỡng có trong quả nhãn.
• Làm giảm sức sống và tỉ lệ nảy mầm của cây nhãn con, để lại độc tố trong trái nhãn, gây độc cho người sử dụng.
• Làm giảm độ đồng đều của mùa nhãn, ảnh hưởng đến hình thái của mùa vụ, khiến người nông dân lao đao.

1.5 Phương pháp phòng trừ sâu bệnh hại cây nhãn hiệu quả(6 Loại Sâu Hại Nhãn Thường Gặp Và Cách Phòng Trừ)

Để có thể phòng trừ sâu bệnh hại nhãn hiệu quả, các bạn có thể áp dụng một số biện pháp như sau:

• Vệ sinh vườn, cắt tải cành bên dưới, tạo sự thông thoáng trong vườn. Dùng cây chống đỡ các chùm nhãn thấp, hạn chế cho chúng tiếp xúc gần mặt đất. Tốt nhất, nên tạo điều kiện cho cây khỏe, sinh trưởng mạnh bằng các biện pháp canh tác như bón phân cân đối. Tránh bón thừa đạm. Đồng thời, vườn cây cũng nên có hệ thống thoát nước tốt, tránh ngập úng cho cây.
• Trồng cây nhãn với mật độ vừa phải. Tránh trồng xen quá nhiều cây bóng râm sẽ tạo ẩm độ cao trong vườn làm bệnh phát triển mạnh.
• Có thể sử dụng chế phẩm sinh học SUPER K30+ của Tân Phú Nông để tạo nguồn vi sinh vật đối kháng trong đất.
• Nên thu gom và tiêu hủy những trái nhãn bị bệnh sớm, để hạn chế lây lan.

*Lưu ý:

Người nông dân cũng nên đảm bảo đúng thời gian cách ly để quả nhãn được an toàn, không ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng. Khi tồn trữ và vận chuyển nên loại bỏ hoàn toàn những trái bị bệnh để tránh lây lan.

1.6 Sử dụng chế phẩm sinh học giúp cây nhãn chống lại sâu bệnh hại

Dùng sản phẩm SUPER K30+ của cửa hàng Tân Phú Nông sản phẩm được phân phối chính hãng đảm bảo chất lượng giúp tăng năng suất cây trồng, sản phẩm phù hợp cho nhiều loại cây.

Thể tích thực: 500ml

Thành phần: 

• Total Nitrogen ( Nts): 3%
• K2OHH: 31%
• Density: 1.46

Công dụng:

• Cây ăn quả: Thanh long trái cây, nhãn, chôm chôm, sầu riêng, mãng cầu, nho, táo, đu đủ, cam, quýt, bưởi, xoài, ổi, măng cụt, anh đào, vải, bông, mận đào, mãng cầu, sapoche dâu tây, dứa….Giúp tăng tỷ lệ đậu trái, trái nhanh lớn, bóng đẹp, trái to, tăng quá trình phân hóa sớm, giảm tỷ lệ rụng, cải thiện chất lượng nông sản thông qua quá trình tích lũy đường và vitamin, giúp trái có màu sắc đẹp hơn, hương vị trái thơm hơn, tăng khả năng bảo quản nông sản.

• Cây lương thực: Lúa. Khoai lang, Sắn, Ngô, Khoai tây, Đậu nành…Giúp lúa khô rất nhanh. Tăng số lượng hạt chắc trên bông, tăng tuổi thọ lá lúa. Tăng năng suất, giảm bệnh. Và lúa chín cùng lúc. Cây lấy củ giúp rễ phát triển lớn tạo củ khỏe, thân leo khỏe
• Cây công nghiệp: Chè, cà phê, cao su, bông, ngô, tiêu, mía, dâu tằm, hạt điều,…Ngăn ngừa rụng trái, giúp trái cây lớn nhanh, đều, tăng năng suất và sức đề kháng.

• Các loại hoa và cây cảnh: Hoa lan, hoa hồng, hoa nhài, huệ, cúc, vạn thọ, hoa mơ, hoa tulip, cẩm chướng,…Kích thước hoa lớn, hoa nở tập trung, màu hoa đẹp, ngăn ngừa nụ non rụng và rụng hoa vào thời kỳ ra hoa. Giúp cây trở nên cứng cáp, ít bị đổ, tăng khả năng chịu úng, hạn, rét và sâu bệnh.
• Cây rau: Bắp cải, rau diếp, mướp đắng, dưa chua, cà tím, cà rốt, tỏi, hành tây,…Nuôi dưỡng lá xanh bóng, dày, tăng sức đề kháng của cây chống lại sâu bệnh. và đảm bảo chất lượng số lượng nông sản, đồng thời tăng năng suất nông sản, hương vị thu hoạch

Hướng dẫn sử dụng: 

• Phun qua lá: Pha 1ml cho 1 lít nước hoặc 1 lít Pha cho 1000 lít nước (25ml/chai 25 lít nước) Thường xuyên 1-2 tuần/lần
• Tưới cho rễ: Pha 1ml cho 1 lít nước hoặc 1 lít pha với 1000 lít nước tưới gốc định kỳ 20 ngày 1 lần